"Өліммен ойнау": жасөспірімдердің экстремалды селфилерін психологтар түсіндірді
Өткен демалыс күндері Түркістан облысының 16 жасар тұрғыны достарымен Сайрам-Өгем ұлттық табиғи саябағында уақыт өткізіп, селфи жасаймын деп тау өзеніне құлаған. Қыз қайтыс болды. Оның денесі үш күннен кейін ғана табылды.
Жасөспірімдер арасындағы селфимания, оның себептері мен балаларды қорғау тәсілдері туралы психологтар Taspanews.kz тілшісімен әңгімелесті.
Селфиді не үшін түсіреді?
Психолог Анна Коробейникова селфиді қалыпты іс деп санайды, ол балалардың ғана емес, ересектердің де табиғи хоббиі. Психологтың айтуынша, норма — бұл қазіргі уақытта белгілі бір мәдени ортада қолайлы мінез-құлыққа сәйкес келетін нәрсе.
Алайда, маман атап өткендей, кез-келген ыңғайлы жағдайда селфи жасауға деген ұмтылыстың себебі бар.
Мысалы, егер адам қандай да бір ішкі наразылықты сезінсе және өз-өзімен үйлесімді өмір сүре алмаса, ол бұл ресурсты сыртқы көздерден алуға мәжбүр болады. Бұл әсіресе жасөспірімдерге қатысты, себебі қоғамдық пікір жастар арасында үлкен салмаққа ие.
Коробейникова жасөспірімдердің селфи жасауының үш негізгі себебін атады:
а. өзіңізге назар аудару үшін,
b. өз құныңды көтеру
c. Өзгелерге қызықты болу үшін.
Психолог, сонымен қатар, жасөспірімдер де, ересектер де селфи жасайтын әлемдік статистика деректерін келтірді. Мұның бәрі психологиялық қажеттіліктерді жабу үшін керек.
Балаларды қалай қорғауға болады?
"Балаңызбен әрқашан байланыста болыңыз",
Психолог балаларға қоғам әрқашан ішкі қақтығыстар мен проблемаларды жаба алмайтынын түсіндіру қажет деп санайды.
Соның ішінде балаларға селфидің белгілі бір тәсілдері — шатырда, терезеде, жартаста — өте ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін екенін айту маңызды.
"Балаңызға отбасы ішінде ресурс алуға үйрету керек",
Ол әлемдегі көптеген адамдар селфи түсіру кезінде көп қабатты үйлерден, зәулім ғимараттардан және көпірлерден құлайтынын атап өтті. Коробейникова мұндай жағдайлар Қазақстанда болғанын еске салды. Мысалы, Шарын шатқалында голландиялық туристің қайтыс болуы резонанстық оқиға болды. Қарт адам таулы өзенге құлаған 16 жасар қазақстандық сияқты суретке түсіп қайтыс болды.
"Өз балаңызбен қарым-қатынас пен шекараны дұрыс құру".
Психологтың айтуынша, жасөспіріммен тәуекелдерді талқылау пайдалы. Селфи идеялары қауіпсіздік тұрғысынан ойластырылуы керек. Балаңызға оның денсаулығына, мүмкін өміріне барлық ықтимал салдарды түсінуі керек. Мысалы, жасөспірім терезе алдында оның басы айналуы мүмкін екенін және бұл қауіпті екенін түсінуі керек.
Ешкім қаза тапқысы келмейді
Коробейникованың айтуынша, қыздың өзенге құлауды жоспарлауы немесе бұл үшін әдейі жағдай жасауы екіталай:
"Фотосуреттер түсіру арқылы ешкім өлмейді".
Ол суицидтік мінез-құлқы мен бейімділігі жоқ өмірден кетуге ұмтылмайтын психикалық сау адамдар мұны жоспарламайды деп қорытындылады. Таулы өзендегі қыздың қайғылы қазасы – абайсызда болған.
Өліммен ойнау
Психоаналитикалық бағдарланған психолог Миргүл Бимағамбетова өз кезегінде экстремалды жағдайда селфи — бұл өліммен ойын деп санайды.
"Психоанализ теориясына сәйкес, бір жағынан, әр адамның өмірге деген құштарлығы бар, ол қуанышты, сүйіспеншілікті, бақытты сезінеді, ал екінші жағынан — депрессияға ұшыраған кезде өлімге ұмтылу, ол қайғылы және ащы",
Бимағамбетова жасөспірім кезіндегі депрессия қорқынышты деп санайды, өйткені жасөспірім оны ешкімге көрсетпейді. Керісінше, жастар өзінің бақытты және қуанышты екенін, өмірінде бәрі керемет екенін білдіреді, бірақ оның ішінде бәрі қайнап, қайнап жатады. Дәл сол кезде экстремалды селфи, қайғылы салдармен аяқталуы мүмкін.
Ішкі дағдарыс тікелей емес, жанама түрде болса да көтерілді. Яғни, бұл ойын және апат сияқты болды. Бірақ бұл жасөспірімнің жаны дүрбелең болғаны туралы",
