Telegram соққыға астында: Павел Дуровты айыптау және мессенджердің қауіпсіздігі туралы сарапшылар пікірі
24 тамызда Telegram желісі авторы Павел Дуров Францияда қамауға алынды. Кеше түнгі уақытта оған 12 киберқауіпсіздік бойынша айып тағылғаны белгілі болды. Тұтқындау және мессенджерде шифрлау себептері туралы Taspanews.kz редакциясына сарапшылар толығырақ айтты.
Айыптаулар тізімі
Француз прокурорлары Павел Дуровқа тағылған айыптардың тізімін жариялады. Олардың ішінде: органдар тыңдау үшін ақпарат пен құжаттарды беруден бас тарту, алаяқтыққа жәрдемдесу, есірткі трафигін қолдау және балалар мен жасөспірімдердің қатысуымен тыйым салынған мазмұнды тарату.
Айыптаулар Telegram қызметінің техникалық және әкімшілік аспектілеріне қатысты болды. Қазіргі таңда Павел Дуров қамауда, ал оның серігі мен оққағары босатылды.
Telegram қауіпсіздігі күмән тудырады
"Digital Rights Center Qazaqstan" заң фирмасының сарапшысы Елжан Қабышев Telegram WhatsApp және Signal сияқты басқа мессенджерлерден барлық чаттар үшін өтпелі шифрлаудың жоқтығымен (end-to-end encryption) ерекшеленеді. Хат алмасудың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін пайдаланушылар құпия чатты өздігімен қосу керек.
Сарапшы чаттарда өтпелі шифрлаудың болмауы осалдықты тудыратынын атап өтті, себебі теориялық тұрғыдан деректер сервер жағында қолжетімді болуы мүмкін.
"N2N шифрлау тек қорғалған арналарда қолданылады, оны крипто-шифрлау деп атайды",
Тұтқындау себептері және реттеушілермен өзара әрекеттесу
Сарапшы сонымен қатар Дуровтың Францияда қамауға алынуы туралы түсініктеме беріп, Telegram реттеушілермен белсенді жұмыс жасаса да, оның мазмұнын модерациялау жеткіліксіз деп айыпталғанына таң қалды. Мәселен, Бразилияда Telegram-ды бұғаттаудан кейін мессенджер биліктің талаптарын қабыл алды, ал Еуропалық одақта мазмұнды модерациялау мәселелері бойынша билікпен өзара әрекеттесетін Telegram өкілі бар.
Алайда, осы күш-жігерге қарамастан, Дуровқа заңсыз транзакциялар мен басқа да қылмыстық әрекеттер үшін пайдаланылған платформаға қатысқаны және оны басқарғаны үшін айып тағылды.
"Telegram-да миллиардқа жуық қолданушы бар және бұл платформада болып жатқан барлық құқық бұзушылықтар үшін жауап беру мүмкін емес деп айтар едім",
Жүйелік әкімші және талдаушы Илья Вайцман Telegram өзінің шифрлаудағы кемшіліктеріне қарамастан, қарапайымдылығы мен функционалдылығының арқасында әскери күштер арасында танымал болып қала береді деп ойлады.
"Әскери күштерде отбасымен байланыс орнатуға және басшылық бағыттауларындағы түзетулерге арналған осы бір қосымша бар. Өте қарапайым, өте ыңғайлы қосымша",
Алайда, Вайцман сонымен қатар Telegram -ды әскери мақсатта қолдануға байланысты тәуекелдерді атап өтті, әсіресе әдеттегі чаттарда шифрлау болмаған жағдайға тоқталды. Оның пікірінше, Signal секілді қорғалған мессенджерлер бар, алайда оларды пайдалану қосымша оқып, ізденуді қажет етеді.
Telegram жұмысының ерекшеліктері
"Қазақстан Интернет Ассоциациясының" президенті Шавкат Сабиров басқа мессенджерлермен салыстырғанда, Telegram серверлерді айналып өтіп, пайдаланушылар арасында үлкен файлдарды тікелей тасымалдауға мүмкіндік беретін peer-to-peer технологиясын қолданатынын түсіндірді. Бұл Telegram - ды үлкен көлемдегі деректерді тасымалдауға ыңғайлы етеді, алайда сонымен қатар пайдаланушылардың хабарламаларына қол жеткізуге тырысатын құқық қорғау органдарына қиындықтар туғызады.
"WhatsApp сервер арқылы жұмыс істейді. Онда біз алдымен серверге хабарлама жібереміз, сосын бірінші құсбелгі пайда болады. Содан кейін сіздің хабарламаңыз серверден клиентке жеткенде, екінші құсбелгі пайда болады. Ал ол оқығанда жасыл түске боялады. Яғни, барлық хабарламалар, барлық сөйлесулер, барлығы сервер арқылы жүреді",
Сабиров Telegram пайдаланушыларға тек байланыс ортасын ұсынатынын, алайда алмасатын деректердің мазмұнын бақыламайтынын атап өтті.
"Telegram бізге тек ақпарат алмасу ортасын қамтамасыз етеді. Басқа ештеңе емес",
Сонымен қатар Сабиров Taspanews.kz редакциясына Telegram басқа мессенджерлер мен әлеуметтік желілерге қарағанда қолдау қызметтері бойынша алда екенін ескерді, ол пайдаланушылардың сұраныстарына жедел жауап береді.
"Бұл Дуровқа қарсы акция, бұл бірден бірнеше елдің бірлескен акциясы",
Павел Дуровтың Францияда қамауға алынуы және оған 12 тармақ бойынша тағылған айыптар кең резонанс тудырды. Мамандар мен пайдаланушылар Telegram-ның қазіргі цифрлық әлемдегі ерекшеліктері мен рөлін ескере отырып, оның ықтимал салдарын талқылауды жалғастыруда.
