Қырғызстан дінді бақылауда ұстауға қадам жасады: Қазақстанға бұл қажет пе?

Қырғызстанда діни уағызшыларды бақылауға алу туралы шешім қабылдады. Бұдан былай олар тек куәлігі мен тіркеуі болған жағдайда ғана жұмыс істей алады. Тарих ғылымдарының докторы, Геосаяси зерттеулер институтының директоры және "Нұр-Мүбарак" Египет ислам мәдениеті университетінің профессоры Асылбек Ізбайыров  Taspanews.kz тілшісімен әңгімелесуде дін саласындағы қазақстандық заңнаманы Қырғызстан енгізген жаңашылдықтармен салыстырып, діндарларды шамадан тыс бақылауды болдырмауға шақырды.

Діни реформа

"Восточный экспресс" ақпараты бойынша, Қырғызстандағы дін таратушылардың қызметін бақылауды күшейту туралы шешім көрші елдің дін туралы мемлекеттік комитетінде жарияланды.

"Заңға" уағыздаушы" термині енгізіледі. Егер құжат қабылданса, заң ішілік нормативтік актілерде барлығы нақты жазылады, куәліктер беріліп, бақылау жүзеге асырылады. Бұған себеп – дінді жақсы білмейтін адамдар оны дұрыс наситтамауы мүмкін, қоғамда даулар туындауы мүмкін",  - деген ведомство өкілі - Алмазбек Құрбаналиевтің cөзі келтірілген.

 Сонымен қатар, мақалада айтылғандай, мемлекеттік комиссия дінге байланысты заңнамаға бірден бірнеше өзгерістер енгізуге шешім қабылдаған. Онда қоғамдық орындарда және мемлекеттік мекемелерде адам жүзі жасырылатын киім киюге тыйым салу ұсынылды. Тек мамандығы талап ететін немесе медициналық себептерге байланысты осылай киінуі керек адамдар үшін көз жұмып қарау қарастырылған. Бұдан өзге жағдайда, құқық бұзушыларға ірі айыппұлдар салынады.

Сонымен қатар, құжатта Қырғызстанда діни әдебиет пен материалдарды қоғамдық орындарда таратуды бейресми оқу орындарында діни пәндерді оқыту, сондай-ақ діни ұйымдардың билік органдарының қызметіне араласуы бақылауда болатыны ұсынылды.

Олар "Дін саласындағы кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер енгізу туралы" заңға жиналып, бастама жария талқылауға шығарылды.

Бұл Қазақстанға керек пе

Асылбек Ізбайыров Қазақстанда дін  уағыздау, сәйкес әдебиеттерді тарату мәселелері 2011 жылы бекітілген "Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы" заңмен бұрыннан реттеліп келе жатқанын атап өтті.

"Яғни, Қырғызстан бұл тұста қуып жетуде. Көріп отырғанымыздай, олар мұны діни адам бетін жауып тұратын никаб киюге шектеулері бар бір "заңға" біріктірді. Бізде де осындай тыйымдарды талқылауға дайындалып жатқаны белгілі. Кейбір даулы Парламент депутаттарының айтуынша, бетті жаппайтын – хиджабқа қатысты шектеулерді талқылауға дайындалуда", - деді ғылым докторы.

Ол Тәжікстан билігі осындай "радикалды шараға" барғанын еске салды.

"Бұл Тәжікстанда халықтың елден жаппай кетуіне әкеліп соқтырды және әлеуметтік қатынастарды шиеленістірді. Душанбе үшін мұның қалай аяқталатыны әлі белгісіз. Жоспарға сай келмесе, бұл шара керісінше әсер етуі мүмкін. Ел екінші Ауғанстанға айналып, онда халықтың діни бөлігі қолдарына қару алады. Ол елде 1992-1997 жылдары діни және зайырлы күштер арасында азаматтық соғыс онсыз да болған", - деп ескертті сарапшы.

Оның пікірінше, осы себепті Қырғызстан "мұндай аса қатал қадамдарға бармайды".

"Біз де тым қатты кетпей, ойлана іс жасасақ. Қоғамдық орындарда хиджабқа тиіспеген жөн. Жалпы, дін саласындағы қатынастарды заңмен реттеу – бұл жағымды процесс. Ең бастысы, ол белгілі бір діни наным-сенімі бар азаматтар құқықтарын құрметтеу аясында жүзеге асуы керек. Мұнда басты қағида –балаларды мектепке беруге, жұмыс істеуге, салық төлеуге, өз мемлекетінің атынан спорттық жарыстарға қатысуға дайын мемлекетке адал көпшілікті емес, тек мемлекетке қарсы шығу ниеті барларды шектеу керек", - деп атап өтті Ізбайыров.

Ол исламның таралуы, оның қабылдаудың таралуы "әлемдік тенденция" екенін айтты.

"Посткеңестік жекелеген елдерде оны шектеуге тырысу мұхит толқынына қарсы өзен бөгеттерін салу сияқты мәнсіз. Оның орнына біздің саяси элиталар дінмен жаңа, болашақта пайдалы істерге әкелетін қарым-қатынас орнатумен, діннің ауытқымаған, дәстүрлі түрін нығайтумен, оларды азаматтық қоғамға кіріктірумен, елдің қалыптасуы мен дамуына тартумен айналысуы керек",  - деп қорытындылады сарапшы.

"Посткеңестік жекелеген елдерде оны шектеуге тырысу мұхит толқынына қарсы өзен бөгеттерін салу сияқты мәнсіз. Оның орнына біздің саяси элиталар дінмен жаңа, болашақта пайдалы істерге әкелетін қарым-қатынас орнатумен, діннің ауытқымаған, дәстүрлі түрін нығайтумен, оларды азаматтық қоғамға кіріктірумен, елдің қалыптасуы мен дамуына тартумен айналысуы керек", - деп қорытындылады сарапшы.